The culture of self- knowledge. Decline or development?”

Wydział Nauk Społecznych: Instytut Filozofii: Zakład Dydaktyki Filozofii i Nauk SpołecznychSpośród wielu rad dotyczących życia przekazanych nam w spadku przez tradycję, szczególnie doniosłe miejsce przypada w udziale zachęcie do poznania samego siebie. Napisana przeze mnie praca zrodziła się z pytania o losy idei „poznaj samego siebie” w dzisiejszym świecie. Biorąc pod uwagę współczesną rzeczywistość, rzeczywistość która niezwykle często jawi się „zanurzonemu” w niej człowiekowi jako nieprzejrzysta, skomplikowana, pełna ryzyka i zagrożeń, wydawać by się mogło, że słowa wyroczni w Delfach zyskują szczególną aktualność. Lecz oto nie brakuje dziś głosów upatrujących w samopoznaniu raczej problemu niż jego rozwiązania; coraz częściej słyszymy również, że czas maksymy delfickiej dobiegł już końca. Jak odnieść się do niniejszych tez? Czy faktycznie jest tak, że epoka, w której człowiek uczył się myśleć o sobie w kategoriach „bytu do odkrycia” należy już do przeszłości? Jeśli tak, to co koniec ten miałby oznaczać, czy należy się z niego cieszyć, czy też powinniśmy go opłakiwać? Czy powinniśmy się z nim pogodzić, czy też dążyć do przywrócenia ideałowi delfickiemu jego dawnej świetności? A może te jakże często dziś wygłaszane tezy są zwyczajnie przedwczesne, a to, co ich autorom jawi się końcem, widzieć należy raczej jako przekształcenie, zmianę w obrębie istniejącej tradycji? Na pytania te nie udzielam odpowiedzi wprost, ale zwracam się ku historii tego zagadnienia w kulturze europejskiej. Jak argumentuję, poprzez przemyślenie interesującego nas tematu w jego historycznych odsłonach (antyk, kultura chrześcijańska, świat nowożytny) uzyskujemy pełniejszy wgląd w naszą obecną sytuację.Among many tips on life given to us as a legacy of tradition, the encouragement to get to know oneself plays a particularly important role. This work arose from questions about the fate of the idea “Know thyself” in today's world. Taking the contemporary reality into consideration, the reality that very often appears as opaque, complex, full of risks and threats to a man "immersed" in it, it would seem that the words of the oracle at Delphi gain an exceptional relevance. But today there are plenty of voices seeking a problem in self-cognition rather than a solution to it and much more often we can hear that the time of the Delphic maxim has already come to an end. How do we refer to these theses? Is it really the case that the era in which the mankind learned to think of them in terms of "a being to be explored" is a thing of the past? If so, what would this end mean, should we enjoy it or should we mourn it? Should we reconcile ourselves with it or seek to restore the Delphic ideal its former glory? Or maybe the theses, that are so often aired today, are simply premature and what seems to be an end to their authors should be seen rather as a transformation, a change within an existing tradition? I do not give straight answers to these questions but I turn to the history of this issue in the European culture. As I argued, by rethinking a topic that is of interest for us in terms of its different historical scenes (antiquity, Christian culture, modern world), we get more insight into our current situation